5 Aralık Kadınların Milletvekili Seçme Seçilme Hakkına Sahip Olmasının 91. Yıldönümünde
5 Aralık Dünya Kadın Hakları Günü kapsamında açıklamalarda bulunan Avukatlar Vakfı Başkan Yardımcısı ve Türkiye'nin ilk kadın hukuku uzmanı Av. Nazan Moroğlu, kadınların siyasette eşit temsilini sağlamak üzere hazırladığı Seçim Kanununda değişiklik önerilerini kamuoyuyla paylaştı. Önerdiği bu kanun teklifi, eşitliği geliştirmek üzere %40 cinsiyet kotası, fermuar sistemi, kadın adaylara finansal destek ve devlet yardımı yaptırımları getiriyor.
5 Aralık Dünya Kadın Hakları Günü vesilesiyle kadın erkek eşitliği kapsamında açıklamalarda bulunan Avukatlar Vakfı Başkan Yardımcısı ve Türkiye'nin ilk kadın hukuku uzmanı Av. Nazan Moroğlu, kadınların siyasette eşit temsilini sağlamak üzere hazırladığı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında kanunda değişiklik önerilerini kamuoyuyla paylaştı. Moroğlu, 1934'te Anayasa'da ve Seçim Kanunu'nda 5 Aralık'ta yapılan değişiklikle kadınlara milletvekili seçme ve seçilme hakkı tanınmasının üzerinden 91 yıl geçmesine rağmen Türkiye'de kadın temsiliyetinin hâlâ kritik eşik olan yüzde 30'un altında kaldığını belirterek, "Anayasa'nın devlete yüklediği eşitlik görevi yerine getirilmemektedir" değerlendirmesinde bulundu.
'Kadını birey olarak görmeyen devlet politikası giderek yoğunlaştı'
Moroğlu, açıklamasında şu ifadelere yer verdi:
"Kadınların karar verici konumlarda ve siyasette eşit temsil edilmemesi, yaşamın her alanında cinsiyet ayrımcılığının giderek kökleşmesine yol açıyor ve gerçek demokrasinin yaşama geçirilmesinin önünde engel oluşturuyor.
Peki eksik olan nedir? Neden TBMM'de kadın milletvekili oranı kritik eşik olan %30 temsil oranına halen erişemedi. Eksik olan 5 Aralık 1934 yılındaki doğru başlangıçtan örnek alınmamasıdır. Kararlı bir eşitlik politikası uygulanmamasıdır. Oysa devletin yapması gereken 91 yıl önce 5 Aralık'ta olduğu gibi TBMM'de eşitliğin gecikmeksizin uygulamaya geçirilmesi için Seçim Kanunu'nu, Siyasi Partiler Kanunu'nda düzenleme yapmak olmalıdır. Devletin bu eşitliği sağlamak üzere 'özel tedbirler' alması gerektiğini, bunun eşitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanmayacağını Anayasa 10. maddesini bir kez daha tekrarlayarak hatırlatmak isterim. Çünkü, kadını birey olarak görmeyen devlet politikası giderek yoğunlaştı. 12. Kalkınma Planı'nda 2028 yılı için belirlenen hedefe göre; kadın belediye başkanı oranı %2'den %5'e; parlamentodaki kadın temsil oranı %19,8'den %25'e yükseltilmiştir. Bu hedeflerin yorumunu size bırakıyorum."
%40 cinsiyet kotası uygulansın!
Siyasette eşit temsilin yalnızca bir hak meselesi değil, aynı zamanda demokratik işleyiş ve kalkınma politikalarının etkinliği için zorunlu olduğuna dikkat çeken Moroğlu, hazırladığı yasa önerisinin temel amacının yapısal eşitsizlikleri gidermek olduğunu ifade etti.
Moroğlu, teklifin aday listelerinde yüzde 40 cinsiyet kotasının uygulanmasını, fermuar sistemiyle kadınların seçilebilir sıralara yerleştirilmesini, devlet yardımının bu ilkelere uyum şartına bağlanmasını ve kadın adaylara yönelik finansal destek mekanizması oluşturulmasını desteklediğini açıkladı. Moroğlu, teklifin yerel yönetimlerde de eşit temsilin sağlanmasını amaçladığını vurguladı.
Açıklamasında Anayasa'nın 10. maddesine dikkat çeken Moroğlu, kadınların ve erkeklerin eşit haklara sahip olduğunu ve devletin bu eşitliğin yaşama geçirilmesi için gerekli tedbirleri almakla yükümlü olduğunu hatırlattı. Bu hükmün, devletin kadınların siyasal temsiline yönelik özel önlemler almasının eşitlik ilkesine aykırı yorumlanamayacağını açıkça ortaya koyduğunu belirtti.
Kalkınma Planı'nda yer alan %25 kadın milletvekili ve %5 kadın belediye başkanı hedeflerinin gerçekçi olmadığını söyleyen Moroğlu, "Bu hedefler, eşitliğin sağlanması yönünde bir iradeden çok, mevcut durumu koruyan bir yaklaşıma işaret ediyor" değerlendirmesini yaptı.
Fermuar sistemi, devlet yardımları, destek fonu...
Moroğlu'nun değişiklik önerisi, eşit temsile ulaşılması amacıyla;
1.%40 cinsiyet kotası ile aday listelerinde sayısal dengeyi zorunlu kılmakta,
2.Fermuar sistemi ile bu dengenin seçilebilir sıralara yansımasını güvence altına almakta,
3.Devlet yardımı yaptırımı ile siyasi partilerin bu yükümlülüklere fiilen uymasını sağlamayı hedeflemekte,
4.Kadın Aday Destek Fonu ile kadınların adaylık süreçlerinde ekonomik ve örgütsel açıdan desteklenmesini öngörmekte,
5.Mahalli idarelerde de aynı eşitlik ilkelerinin uygulanmasını sağlayarak yerel yönetimlerde kadın temsilini güçlendirmekte.
Av. Nazan Moroğlu, yaptığı açıklamada, kadınların siyaset ve karar alma süreçlerinde eşit temsiline yönelik düzenlemelerin gecikmeksizin hayata geçirilmesinin Türkiye'nin demokrasi kalitesi, toplumsal barışı ve kalkınma hedefleri açısından zorunlu olduğunu ifade etti. Hazırladığı kanun önerisini ilgili tüm kurumlarla paylaşacağını belirten Moroğlu, eşit temsilin bir tercih değil, demokratik bir gereklilik olduğunu vurguladı.