Bugün siyaset yok, polemik yok, tartışma hiç yok…
Bugün çay – kahve kokulu güzel bir sonbahar pazarı.
Saat 12.00’de Ankara Kitap Fuarı’nda “Anayasa ve Yasalarla Medya” başlıklı söyleşimde medyanın ve gazetecilerin nasıl hukuki ve siyasi baskı altında olduklarını anlatacağım.
Türkiye Cumhuriyeti'nin 8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal 9 Kasım 1989’da Cumhurbaşkanı görevine başladı.
1990’da Türkiye’nin ilk özel televizyonu Cem Uzan ve Ahmet Özal tarafından kuruldu.
Ankara Temsilcisi olarak kuruluşta görev aldım.
TRT tekelinin kaldırılıp özel televizyonların nasıl anayasal özgürlüğe kavuşmalarını sağlamamızı anlatacak izleyicilerimizin sorularını yanıtlayacağım.
Saat 13.00’te de okurlarımla buluşup kitaplarımı imzalayacağım.
Mustafa Kemal Atatürk diyor ki;
- “Basın, milletin müşterek sesidir. Bir milleti aydınlatma ve yönlendirmede en güçlü araçtır. Basın hür değilse, o ülkede özgürlük de yoktur.”
Atatürk’ün bu sözü, sadece bir dönemin değil, bütün çağların demokrasi pusulasıdır. Bugün hâlâ bu ilkenin sınavını veriyoruz.
Winston Churchill diyor ki;
- “Bir gazetenin başyazısını okumak, bazen muhalefet partilerinin tüm bildirilerini okumaktan daha öğreticidir.”
Churchill, basının devlet denetiminden değil, kamu vicdanından güç alması gerektiğini bilirdi.
Thomas Jefferson diyor ki;
- “Bana hükümetsiz gazete mi, gazetesiz hükümet mi derseniz; tereddütsüz hükümetsiz gazeteyi seçerim.”
Amerikan demokrasisinin bu kurucu sözü, bugün hâlâ tüm dünyada geçerliğini koruyor.
Voltaire diyor ki;
- “Fikirlerine katılmıyorum ama o fikirleri söyleme hakkını hayatım pahasına savunurum.”
Basın özgürlüğünün felsefi temeli işte bu cümlede gizli: karşıt düşünceye tahammül.
Mark Twain diyor ki;
- “Gazetecilikte yalan söylemek yasaktır, siyasette serbesttir. O yüzden gazetecilik daha tehlikelidir.”
Bugün hâlâ her dürüst gazeteci bu tehlikenin içindedir; çünkü gerçeği yazmak her dönemde cesaret ister.
22. Ankara Kitap Fuarı’nda sadece kitap imzalamayacağım; birlikte gülümseyen, düşünen, özgür bir toplumun imzasını siz okurlarımla birlikte atacağız.
Yarın yine siyaset konuşuruz…
Her gün 10 yazı yazacak konu üretiyor siyasetçilerimiz.
Gazeteci tarihe tanıklık eder.
Halkın haber alma hakkı için anayasal görev yapar.
Anayasal özgürlükler ise yasalarla maalesef sınırlanmaktadır.
Medya ve basınla doğrudan/fiilen ilgili anayasa hükmü ve 17 temel mevzuat:
T.C. Anayasasında: M.25 (düşünce), M.26 (ifade), M.28 “Basın hürdür, sansür edilemez”, M.30 (matbaa güvencesi), M.31 (haberleşme) hürriyetleri yer alır.
- 5187 Basın Kanunu – düzeltme-cevap, sorumlu müdür, basılmış eserler, süreli yayın yükümlülükleri getirir.
- 6112 Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Kanunu (RTÜK) – yayın ilkeleri, idari yaptırımlar, reklam/süre kuralları belirler.
- 5651 İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi Kanunu – içerik/yer/erişim sağlayıcı sorumlulukları, erişim engeli, bant daraltma ile 2022’de “dezenformasyon” düzenini TCK 217/A ile bağlantılı getirir.
- 5237 Türk Ceza Kanunu (TCK) – M.125 (hakaret), 299 (Cumhurbaşkanına hakaret), 301, 216 (nefret), 214–218 (suça tahrik; basın yoluyla nitelikli hâller), 285–286 (soruşturma gizliliği), 132–137 (özel hayat/kişisel veriler), 267 (iftira) maddeleri medyayı etkiler.
- 3713 Terörle Mücadele Kanunu – terör propagandası ve basın-yayın yoluyla işlenen suçlara yaptırımlar getirir.
- 5271 Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) – M.157 soruşturma gizliliği, yayın yasağı kararları taşır.
- 6698 Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK) – haber amaçlı işleme istisnaları ve denge sağlar.
- 5846 Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) – Telif, alıntı serbestisi, foto/video kullanımının esaslarını belirler.
- 298 Seçimlerin Temel Hükümleri Kanunu – seçim döneminde yayın-propaganda yasakları, YSK kararları getirir.
- 2820 Siyasi Partiler Kanunu – propaganda esasları, parti reklamları ve kamu yayıncılığı ilişkilerini düzenler.
- 4982 Bilgi Edinme Hakkı Kanunu – kamudan bilgi/ belgeye erişim; basın için kritik bir özgürlük sağlar.
- 195 sayılı Basın İlan Kurumu Kanunu – resmî ilan-reklam usulleri, gazetelerin kriterlerini belirler.
- 6502 Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun – ticari reklam ilkeleri (Reklam Kurulu/RTÜK kesişimi) konularında etkilidir.
- 6102 Türk Ticaret Kanunu – haksız rekabet (yanıltıcı reklam, ticari itibar zedelenmesi) kurallarını getirir.
- 4721 Türk Medenî Kanunu & 6098 Borçlar Kanunu – kişilik hakları ihlali, manevi tazminat; basın yoluyla saldırıdır.
- 5816 Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanun – yayın yoluyla işlenen halleri hükme bağlar.
- 5809 Elektronik Haberleşme Kanunu – yayın/iletişim altyapısı, frekans-spektrum ve idari otorite ilişkisini (BTK-RTÜK kesişen alanlar) belirler
Orhan UĞUROĞLU(Yeniçağ)
